TUMAC BSE No.35: “İTÜ Osmanlı-Türk Müziği Araştırmaları Grubu: Tarihyazımı-Özel Arşivler”

Türk müziğinde, müzikal hafızanın yazılı kültüre çoğunlukla sözlü kültür yoluyla aktarıldığı bilinmektedir. Bu aktarımın üzerine yapılan tarih yazımı ve bilimsel çalışmalar, son dönemlerde bir ivme kazanmıştır. Bunların içerisinde yazılı kaynaklar üzerine yapılan çalışmalarla ortaya çıkan bulgular, ezberleri değiştirecek yeni veriler ve metodolojik yaklaşımlar sunmaktadır. Yazılı kaynaklar içerisinde bazı birincil kaynaklar öncelikli bir yere sahip olup, erişim bugüne kadar kurumsal arşivler üzerinden sağlanmıştır. Özel arşivlerdeki birincil kaynaklara ise erişim mümkün olamamıştır. 2012 yılından itibaren Türk Müziği’nin birincil kaynakları üzerine çalışmalar yapan ekibimiz, 2014 yılında ise çalışmalarını Osmanlı-Türk Müziği Araştırmaları Grubu (OTMAG) çatısında toplamıştır. OTMAG, 20. yüzyılın başlarında Türk Müziği’nde Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan geçiş dönemini temsil eden başat aktörlerin kişisel arşivleri üzerine kataloglama ve yayınlar yapmıştır. İlk olarak bestekâr Ali Rifat Çağatay’ın (1876-1935), ardından Türk müzikolojisinin kurucusu kabul edilen Rauf Yekta’nın (1871-1935) özel arşivleri üzerine çalışmalarına devam eden OTMAG,  üçüncü olarak tanbûrî bestekâr Dürrü Turan’ın (1885-1961) kişisel arşivine yönelik inceleme çalışmalarına başlamıştır. Bu çalışmalar, Hamparsum ve Avrupa müzik yazılarıyla kaydedilmiş ve OTMAG tarafından çeviriyazı yöntemi kullanılarak repertuara kazandırılmış, dönemin üsluplarına ilişkin veriler elde edilmiştir. Kişisel arşivler üzerine yapılan bu çalışmalar, teori tarihinde önemli yer tutan Osmanlı Türkçesi, Ermenice, Arapça, Farsça, Fransızca kitaplar, el yazmaları ve dönemin polemiklerine ışık tutacak belgelerin tespitini de sağlamıştır. Çağatay’ın, Yekta’nın ve Turan’ın arşivlerine yönelik çalışmalarını temel alan, katalog, makale ve nota yayınları, gerek arşivin tasnif sürecinde araştırmacıların geliştirdikleri metodolojik yaklaşımlar, gerekse kişisel arşivlerin birincil kaynak olarak tarih yazımında yansıttığı bilimsel nitelik açısından önem taşımaktadır. OTMAG; tarihsel müzikoloji temelli diğer disiplinlerle (edebiyat, tarih, siyaset bilimi, sosyoloji vd.) işbirliği içerisinde ulusal ve uluslararası platformlarda yazılı/sözlü sunumlar ve projelerde yer alarak, kendi tarih yazım ekolünü oluşturmayı amaçlamaktadır. Sunumda OTMAG’ın amacı, çalışma alanları ve hedefleri dışında, Türk Müziği’nin tarih yazımına yönelik söz konusu metodolojik yaklaşımlar, OTMAG’ın yayınları ve yaptığı diğer çalışmalar üzerine sunumlar yapılacaktır.