Türk Müziği Akademik Çevresi Bilim-Sanat Etkinlikleri, Bursa Uludağ Üniversitesi Devlet Konservatuarı Türk Müziği Anabilim Dalı’nda Öğretim Üyesi ve Etnomüzikoloji Derneği Kurucu Başkanı Prof. Dr. Özlem Doğuş Varlı’nın “Uygulamalı Etnomüzikoloji ve Kadınlar Dünyayı Çalıyor/Söylüyor Projesi” başlıklı sunumuyla devam ediyor. 29 Ocak 2022 Cumartesi günü saat 21:00’da (UTC+3) gerçekleşecek etkinlik, Galatasaray Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Ergur’un moderatörlüğünde TUMAC Youtube kanalından canlı yayınlanacak.
Etnomüzikolojinin alt çalışma alanlarından biri olarak önerilmesi üzerinden çokça zaman geçmesine rağmen hala gerekli olup olmadığı sorgulanan Uygulamalı Etnomüzikoloji, alt disiplinden ziyade bir yaklaşım olarak tanımlanır. Kanımca bir yaklaşım biçimi olduğu kadar aynı zamanda bir yöntem ve tercih halidir. İçinde kaybolmaya yüz tutmuş müzik kültürlerinin sürdürülmesinin sağlanmasına dönük sosyal sorumluluk ilkeleri çerçevesinde iş birlikleri ile birlikte aynı zamanda mevcut problemlerin fark edilmesi, tartışılması maksadıyla problemli durumun örnekleri uygulamaya geçirilir.
4 yıl öncesinde etnomüzikolojinin gender teorileri çerçevesince yaptığım çalışmaların uygulama alanı olarak hayata geçirdiğim Kadınlar Dünyayı Çalıyor/Söylüyor projesini de yalnızca bir kadın çalışması olarak değil, aynı zamanda bir uygulamalı etnomüzikoloji çalışması olarak görmek mümkündür. Proje başlığı cinsiyete dayalı ötekileştirmelere vurgu yaparken çalıp/söyleme gibi fiili bir durum, gerçeklik üzerinden metaforlar içerir. Başladığı andan itibaren proje, çeşitli seminerler, konserlerle problemli duruma dikkat çekmek üzere, 2020 yılında Müzisyen Kadınlar Bildirgesi yayınlanmış, 2021 yılında aynı üst başlıkla gerçekleşen sempozyumda farklı disiplinlerden araştırmacıların katılımı ile bir STK çatısı altında (Etnomüzikoloji Derneği) durum tespitleri, çözüm önerileri belirlenmiştir. Aynı zamanda geleneksel müzikte kadın saz icracılarının azlığına veya görünür kılınmamalarına, erkek meslektaşlarına göre cinsiyete dayalı dezavantajlar da yaşadıklarına ve erken yaşta çalgı eğitiminin önemine dikkat çeker. Etnomüzikolojide toplumsal cinsiyet çalışmaları, uygulamalı etnomüzikolojideki yeri ne olmalı sorgulamaları ve Kadınlar Dünyayı Çalıyor/Söylüyor uygulama alanı sonucunda ortaya çıkan yeni çıkarımlar sunum sırasında detaylandırılacaktır.
İstanbul’da doğdu ve ilk, ortaöğretimini İstanbul’da, lisans eğitimini 1998’de İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Müziği Devlet Konservatuvarı’ nda tamamladı. 2008’de İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü (MİAM) bünyesinde Etnomüzikoloji programından Anatolian Turkoman Women Identity and Music isimli çalışmasıyla mezun oldu. 2008’de aynı enstitü içinde Kültürel Değişim Süreci ve Sürecin Kadın Kimliği ve Müziğine Yansıması isimli teziyle doktorasını tamamladı. 2009’da Karadeniz Teknik Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda kurucu öğretim üyesi olarak göreve başlayan Doğuş Varlı, Post-doktora araştırma projesini İngiltere Arşivlerinde Türk Müziği Kaynakları üzerine Prof. Dr. Martin Stokes’un danışmanlığında Oxford Üniversitesi’nde tamamladı. Anatolian Turkoman Women Identity and Music başlıklı kitabının yanı sıra, Fadime’lerin Ağlamaları, Müzik ve Kadın, İllüzyon: Cumhuriyet’in Klasik Müzik Serüveni, Şehvar Beşiroğlu’na Armağan Kitap, Müziğin Kimlikli Halleri: İdeoloji-Etnografi-Popüler Kültür, Timbres of Identity: Ethnomusicological Approaches to Music-Dance and Identity, Women Play/Sing the Eart: Women and Music çalışmalarında kitap bölümleri bulunmaktadır. Bir çok makale, bildiri metni bulunan Doğuş Varlı, 2014 yılından itibaren BUÜ Devlet Konservatuvarı Türk Müziği ASD öğretim üyesi, Türk Müziği ASD başkanı ve aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Teorisi ve Etnomüzikoloji yüksek lisans programının yürütücülüğünü görevlerini sürdürmekte. Aynı zamanda 2017 yılında kurulan Etnomüzikoloji Derneği kurucu başkanı olan Doğuş Varlı, yılda iki kez yayınlanan Etnomüzikoloji Dergisi’nin 5. sayı (2020)’dan beri editörlüğünü yapmaktadır.
Halk müziği ve dünya halk müzikleri(vokal) icracılığının yanı sıra, koro şefi ve “Gül Harmanı” (Doğu Anadolu Bölgesi I, Doğu Anadolu Bölgesi II, Orta Anadolu Bölgesi, Güney Doğu Anadolu Bölgesi), “Anadolu Rüzgârı”, Uzun Havalar-Bozlaklar, Kına Gecesi Türküleri, Misket Türküleri ve Oyun Havaları, Efe Türküleri ve Zeybekler albümlerinde yönetmen ve solist olarak yer aldı. Solo albüm hazırlığında bulunmasının yanı sıra, 2021 yılında yayınlanan Kadınlar Dünyayı Çalıyor/Söylüyor- I albüm çalışmasının müzik direktörü ve proje koordinatörüdür. 1993-2000 yılları arasında tiyatro oyunculuğu da yapan Doğuş Varlı, “İhsan’ın Evreleri” isimli müzikalde başrol oyuncusu olarak da görev almış olup, 2022 yılında “Mor Çiçekler Koydum Cam Önü Saksılarınıza”, tek kişilik müzikli oyunu sahnelemek üzere hazırlıkları devam etmektedir.
Yorum Bırak